Het vak verpleegkunde evolueert continu. Logisch, aangezien ook onze maatschappij voortdurend verandert en onderhevig is aan trends zoals vergrijzing. In de thuisverpleging waren de afgelopen jaren enkele opvallende veranderingen merkbaar. De pandemie heeft bepaalde trends gevoelig versterkt.
Trend 1: Shift van verpleegkundige zorg in het ziekenhuis naar thuisverpleging
Op 5 jaar tijd is het budget voor thuisverpleging met meer dan 400 miljoen euro gestegen1, de sector groeit dus gestaag. Want patiënten worden sneller ontslagen na een operatie of worden vaker thuis behandeld, oudere mensen blijven steeds langer thuis wonen, en net die groep neemt in aantal toe door de toenemende vergrijzing.
De vraag dringt zich echter op: zijn er voldoende thuisverpleegkundigen om deze shift op te vangen? Solange Indenkleef, zorgdirecteur bij het Wit-Gele Kruis: ‘Er moet vooral kritisch worden gereflecteerd over het type zorg dat door een verpleegkundige moeten worden uitgevoerd. En ook: hoe kunnen we bepaalde zorgtaken op een andere manier invullen? Samenwerking met andere diensten, zoals bijvoorbeeld gezinszorg, wordt steeds meer noodzakelijk.’
Trend 2: Meer gespecialiseerde zorg
Wat ons naadloos brengt bij trend 2: Het aandeel technische zorgen in thuisverpleging neemt toe. Voorbeelden hiervan zijn bloedafnames, parameters checken ter voorbereiding van chemotherapie of toediening van antibiotica via infuus.
Is de thuisverpleegkundige voldoende opgeleid voor deze meer gespecialiseerde zorg? Indenkleef: ‘Zeer zeker. Het klopt dat thuisverpleegkundigen in vergelijking met vroeger meer hoogtechnologische zorg op zich nemen.
Denk maar aan het opvolgen van picc-katheters, het nakijken en digitaal delen van parameters of het plaatsen van een spuitaandrijver in de palliatieve setting. Deze expertise is absoluut aanwezig bij onze equipe, maar tot nu toe was dat niet voldoende zichtbaar.’
Trend 3: Samenwerking en kennisdeling over de organisatiegrenzen heen
In Vlaanderen zijn er 192 erkende diensten die thuisverpleging aanbieden. Deze organisaties werken niet als eilandjes. Er is steeds meer uitwisseling en onderlinge samenwerking.
Door de snelheid waarmee de coronacrisis heeft toegeslagen en de enorme behoefte aan beschermingsmateriaal, aangepaste procedures en expertise, werd de samenwerking tussen de verschillende thuisverplegingsorganisaties een stuk intensiever.
Een mooi voorbeeld hiervan is de recente samenwerking tussen het Wit-Gele Kruis en i-mens, die ervoor zorgt dat 170.000 patiënten inzage krijgen in hun elektronisch verpleegkundig dossier via de applicatie mijnThuisverpleging. Deze applicatie werd oorspronkelijk ontwikkeld door het Wit-Gele Kruis en nu ook toegepast door i-mens.
‘Door samen te werken optimaliseren we de informatie-uitwisseling tussen de thuisverpleging en anderen uit het zorgteam van de patiënt, ongeacht of er een verpleegkundige van het Wit-Gele Kruis of i-mens aan huis komt. Dit maakt de samenwerking en de communicatie een stuk eenvoudiger, aldus Karin Van Mossevelde algemeen directeur bij thuiszorgorganisatie i-mens.
Trend 4: Efficiëntere processen en digitalisering
Organisatorisch gezien vormt thuisverpleging een flinke uitdaging. Het bepalen van de rondes, het bijhouden van patiëntendossiers, stockbeheer en communicatie: dit werkt enkel met efficiënte processen en aangepaste tools die snel en betrouwbaar zijn.
Door corona werden de thuisverplegingsorganisaties verplicht om een aantal versnellingen hoger te schakelen bij het optimaliseren van processen en het uitdenken van nieuwe werkwijzen.
Een mooi voorbeeld hiervan is de opvolging van covidpatiënten op afstand, waardoor meer bedden kunnen worden vrijgehouden. Dit wordt momenteel getest door zorgcentrale Z-plus in samenwerking met zorgorganisaties i-mens en Mederi. Gemiddeld kunnen gehospitaliseerde patiënten 2,5 dagen vroeger het ziekenhuis verlaten.
Willy Vertongen, bestuurder Z-plus en CEO Mederi: ‘De pandemie heeft het draagvlak voor innovaties zoals telemonitoring versneld. Voor mij is telemonitoring een van de grootste evoluties in de thuiszorg. Ook buiten covid moeten we hier in de toekomst meer op inzetten.’
Trend 5: Meer aandacht voor mentaal welzijn
Al voor corona hadden thuisverpleegkundigen te maken met een hoge werkdruk en soms uitdagende werkomstandigheden. Dat vroeg om een aangepast welzijnsbeleid waarbij zowel de fysieke als de mentale gezondheid centraal stonden.
Tijdens de pandemie werd de reeds bestaande druk behoorlijk opgevoerd. Daarbij kwam nog de angst om zelf besmet te raken en de vele veranderingen waar thuisverpleegkundigen mee te maken kregen, zoals uitgebreide persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) en continu aangepaste procedures.
Solange Indenkleef: ‘Uit de resultaten van onze engagementsmeting van 2020, een vierjaarlijkse bevraging die de motivatie en het welbevinden van de medewerkers in kaart brengt, bleek dat we nog meer moeten inzetten op psychosociaal welzijn. Tijdens de pandemie werd bijvoorbeeld geïnvesteerd in een houvastlijn waarbij medewerkers die besmet waren of in quarantaine zaten, werden gecontacteerd en opgevolgd. De extra inspanningen die in de pandemie gedaan werden, gaan we zeker in de toekomst verder doortrekken en uitbouwen.
De meeste thuisverpleegkundigen zijn doorgaans alleen op pad. We beseffen meer dan ooit hoe belangrijk het is dat onze mensen de kans krijgen om hun hart te luchten bij elkaar, dus dat willen we nog meer faciliteren via teambuildings en andere activiteiten die het persoonlijk contact – op een veilige manier weliswaar – faciliteren. Zeker in een crisissituatie mogen we dat niet uit het oog verliezen.’
